AKSON

Akson Nedir
Sinir uyarmalarını sinir hücresinden ileriye uzatmaya yarayan, sinir hücrelerinin uzantılarından en belirli ve uzun olanı.

Uçlarında asetilkolin veya noradrenalin gibi mediatör denilen kimyasal ileticiler salgılanan sinir hücresi uzantıları. Akson uçlarında salgılanan mediatör maddeler, kendisini takib eden aksonu , adaleyi veya organı tenbih eder veya tersine teskin eder.

Akson, sinir hücresinin gövde dışında kalan kısmı. uyarıları elektriksel ve kimyasal iletebilen uzun uzantıdır.

Sinir hücresi gövdesinden çıkan, dendritlere göre daha büyük ve uzun yapılı elemanlardır. Uzun boru gibi bir yapı olan akson çok uzak yerlere ulaşır. Bel bölgesindeki omurilik hücresinden çıkan ve ayağa giden bir aksonun boyu 80 cm’ye ulaşabilir. Aksonlar dendritlerden farklı olarak düz endoplazmik retikulum ve serbest ribozomlar yoktur.

Her iki yapı, protein sentezinde görev aldığından, aksonlarda protein sentezi olmaz. Aksonların içinde uzunlamasına yerleşik mikrotübüller vardır ve bunlar aracılığı ile proteinler, 80 cm gibi uzun mesafelerde bile taşınır. Bunun dışında sinir ileticileri veya onların öncül molekülleri de akson boyunca akson ucunda yer alan sinaptik birleşme noktasına taşınabilir. Aksonun dışında da iyon geçişine izin veren zar bulunur. Aksonun çapı, akson boyunca ilerleyen elektrik sinyalinin hızını belirler ve kalın çaplıda ileti daha hızlıdır. Beyin ve omurilikteki akson çapı 1-10 µm arasında değişir. Aksonlar çoğunlukla dışlarından bir yağ kılıfı ile sarmalanarak çevreden izole edilirler. Bu izolasyon ne kadar kalın ise iletim hızı o oranda artış gösterir.

İzolasyon sarmalları arası boşluk bölgeleri vardır ve bu alanlara Ranvier boğumları denir. İyon değişimleri bu bölgede daha hızlı oluşur. Aksonlar uçlarına doğru dallanır ve etraflarındaki izolasyon yapan miyelin kılıf kalkar. Her dallanma bir başka hücrenin dendritik çıkıntısı, dendrit, hücre gövdesi ya da başka bir akson sonlanmasından hemen önce sinaptik bağlantı kurar.