ABONE OLAmnezi Nedir?, (Amnesia) bir çeşit hafıza kaybıdır. Fakat unutkanlıktan farklıdır. Amnezi olan hasta, belirli bir zaman dilimine dair hiç bir şeyi hatırlamaz. Fakat geçmiş tamamen de unutulmaz.
Amnesia bir çeşit hafıza kaybıdır yani hafızanın rahatsız olması, bozukluğa uğraması durumudur.
Amnezi Neden Olur? Amnezinin nedenleri organik veya fonksiyonel olabilir. Travma veya hastalıklar yüzünden beynin zarar görmesi veya belirli (çoğunlukla sedatif) maddelerin kullanımı organik nedenlerindendir.
Fonksiyonel nedenler psikolojik faktörlerdir, savunma mekanizmaları gibi. Histerik travma-sonrası (post-travmatik) amnezi bunun örneklerindendir.
Amnesia aniden olabilir, geçici global amnezi (transient global Amnesia) gibi. Bu tip amnezi orta yaş veya daha yaşlı kişilerde, özellikle erkeklerde daha yaygındır ve genellikle 24 saatten kısa sürer.
Amnezi Çeşitleri
İki çeşit Amnesia vardır: Birincisi, bir olaydan önce oluşan hafıza kaybına retrograd amnezi adı verilir. Örneğin, başın bir yere çarpılmadan önce yapılanları hatırlayamamak gibi.
İkincisi ise bir olaydan sonra oluşan hafıza kaybıdır. Buna anterograd amnezi denir. Örneğin, ameliyattan sonrasını hatırlamama gibi.
Amnezinin oluşma sebepleri
Başa alınan darbeler, beyindeki tümör, kişilik bölünmesi, tecavüz veya bir kişinin katil olduğunu görmek veya intihar gibi korkulan bir olaya şahit olmak, yeterli düzeyde vitamin almamak, uyku hapları veya ameliyat öncesi kullanılan anestezi gibi ilaçlar, akıl hastalıkları, karbon monoksit gibi zehirler, alkol ve madde bağımlılığı amneziye sebep veren durumlardır.
Amnezide bazı olayların hatırlanmamasının yanında yeni bilgileri öğrenmede de güçlük yaşanabilir.
Amnezi tanısı, doktor veya akıl sağlığı uzmanının semptomlarla ilgili yorumu veya herhangi bir ilaç kullanıp kullanılmadığının veya alkol alınıp almadığını tespit etmesiyle konulur. Ayrıca kan testleri, beyin dalgaları görüntüleme (EEG), CT tarayıcısı, MRI gibi testlerle de amnezi teşhisi konulabilir.
Amnezide uygulanacak tedavi yöntemleri, amnezinin çeşit ve nedenine bağlı olarak değişebilir. Amnesia psikolojik bir travma sonucu oluşmuşsa, psikoterapi ve hipnoz ile tedavi metodu uygulanır. Fiziki bir etken ile oluşan amnezilerde ise ilaç tedavisi uygulanmaktadır.
Kullanılan ilaç, kan damarlarını genişletir ve beyne daha fazla kan gitmesini sağlar.
Amnesia vakaları çoğunlukla geçicidir. Ancak, yaşanan bir travma veya yaralanma sonucunda ortaya çıkan Amnesia rahatsızlıkları, birkaç hafta veya daha uzun sürebilir.
Amnesia hastası, önce geçmişteki birkaç şeyi ve daha sonra daha fazlasını hatırlamaz. Hasta, birçok şeyi hatırlasa da, kaza anında olanları hatırlayamaz.
Amnezi Tipleri
- Anterograd Amnezi, yeni olayların uzun süreli hafızaya aktarılamadığı tiptir.
- Travmatik Amnesia, genellikle baş yaralanması sonucu olur. Travmatik amnezi çoğunlukla geçicidir. Örneğin bir araba kazasında yaşanan, kazazedenin kazadan hemen önceki dakikalara dair hatırasının kaybolmasına neden olabilir.
- Disosiyatif Amnezi, psikolojik veya duygusal travma sonucu oluşan uzun-süreli bastırılmış belleği tanımlamakta kullanılır.
- Korsakov sendromu; uzun süreli alkolizm bu tip hafıza kaybına yol açabilir. B1 vitamini eksikliği sebebiyle beynin zarar görmesi sonucu oluşur ve eğer alkol alımı ile beslenme düzeni değiştirilmezse ilerleyebilir.
- Laküner Amnesia, belirli bir olay hakkındaki hafıza kaybıdır.
- Disosiyatif füg veya füg durumu, çoğunlukla geçici olan ve psikolojik travma sonucu oluşan bir amnezi tipidir.
- İnfantil Amnesia veya çocukluk amnezisi kişinin kendi çocukluğundaki olayları hatırlayamamasıdır. Nedeni hakkında çeşitli teoriler mevcut olsa da, kesin sebebi bilinmemektedir.
- Global Amnesia, tam hafıza kaybıdır. Travmatik bir olaydan sonra oluşan bir savunma mekanizması olabilir.
- Posthipnotik Amnesia, hipnoz sırasında olan olayların unutulması veya eski hatıraların tekrar hatırlanmasının mümkün olmaması.
- Psikojenik Amnezi, beynin doğrudan yaralanması, fiziksel travma veya hastalık değil de psikolojik sebepler sonucu oluşan amnezidir.
- Kaynak amnezisi, kişinin belirli bir hatırayı hatırlamasına rağmen bu hatırayı (bilgiyi) hangi kaynaktan bildiğini hatırlayamamasını içeren bellek bozukluğudur.
Amneziden Korunma
Beyin hasarı, amnezinin temel nedeni olabileceğinden, beyin hasarı şansını en aza indirmek için atılacak olan adımlar önemlidir. Örneğin:
- Aşırı alkol kullanmaktan kaçının.
- Sürüş sırasında emniyet kemeri, bisiklet kullanırken kask kullanın.
- Herhangi bir enfeksiyonun, beyne yayılma şansını ortadan kaldırmak için, hızlı bir şekilde tedavi alın
- Şiddetli baş ağrısı veya tek taraflı uyuşma veya felç gibi, herhangi bir felç veya beyin anevrizması belirtisi yaşarsanız, acil tıbbi tedavi alın.
