Ağrı'nın Hamur ilçesinde bulunan ve tarihî geçmişi Urartu dönemine kadar uzanan Hamur Kalesi, bölgenin kültürel mirası arasında yer alıyor. İlçe merkezinin batısında, Hamur Deresi'nin oluşturduğu vadinin kıyısında, yalçın kayalıklar üzerine kurulu kaleden günümüze yalnızca iç kale platformu ve bazı duvar kalıntıları ulaşabilmiştir.
Kesin yapım tarihi bilinmemekle birlikte, mimari özellikleri ve konumu itibarıyla kalenin temellerinin Urartular dönemine ait olduğu değerlendirilmektedir. XIV. yüzyıl boyunca Karakoyunlular ile Akkoyunlular arasında el değiştiren bölgede, Hamur Kalesi'nin Akkoyunlular tarafından onarılarak kullanıldığı, Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde yer almaktadır.
Osmanlı Döneminde Gözetleme Noktası Olarak Kullanıldı
Kale, Osmanlı döneminde sınır bölgesinde bulunması sebebiyle, zamanla askerî baskınlara ve savaşlara sahne olmuş, eski işlevini yitirerek daha çok bir sınır gözetleme kulesi olarak kullanılmıştır. İmparatorluğun son dönemlerinde ise bölgede etkinlik gösteren ayanlar tarafından şato benzeri bir yapıya dönüştürülerek kullanıldığı ifade edilmektedir.
Tahribatlar ve Kaçak Kazılar
Osmanlı-Rus savaşları, I. Dünya Savaşı ve doğa koşulları nedeniyle büyük ölçüde tahrip olan kale, 20. yüzyılın başlarından itibaren hızla yok olmaya başlamıştır. Bölgede yaşanan kaçak kazılar ve halk tarafından düzgün yontulmuş taşların sökülerek başka yapılarda kullanılması, yapının daha da zarar görmesine neden olmuştur.
Günümüzde kalenin dış surlarından hiçbir iz kalmamış, yalnızca iç kaleye ait platform ve birkaç duvar kalıntısı günümüze ulaşabilmiştir. Kale, kültürel ve tarihî önemine rağmen kapsamlı bir koruma altına alınamamış; ancak 1. derece arkeolojik sit alanı olarak tescillenmiştir.
