ABONE OLVirüsler tarafından oluşturulan beyin zarı iltihaplarıdır. Beyin omurilik sıvısının (BOS) rutin kültürlerinde bir etken saptanamayan, ve BOS'ta protein artımı ve genellikle lenfosit niteliğinde hücre artımı ile karakterize tabloya aseptik menenjit (beyin zarı iltihabı) denir. Aseptik menenjit etkenlerinin büyük çoğunluğunu virüsler oluşturur.
Viral menenjitlerin en sık etkeni enterovirüs (EV)'lerdir. EV dünya genelinde dağılım gösterir. EV enfeksiyonu, ılıman iklim kuşağında yaz ve sonbahar döneminde, tropik ve tropik altı bölgelerde yıl boyu görülür. Atık su, kanalizasyon ve karasineklerden izole edilmiştir. İnsanların özellikle sıcak hava ve iklim koşullarında özensiz davranışı EV'nin dışkı-ağız yoluyla yayılımını arttırır. En sık süt çocukları ve küçük çocuklarda görülür.
Kabakulak aşısız toplumlarda sık olarak menenjit yapar. Kabakulak seyrinde ortaya çıkan menenjit en sık 5-9 yaşlar arasındaki çocuklarda görülür, genellikle iyi seyirlidir ve kendiliğinden düzelir. Eklembacaklılarla bulaşan arbovirüsler de viral menenjit etkenidirler. HSV tip 2 ile genital enfeksiyonları olan kişilerde viral menenjit oluşabilmektedir. Annesinde bu virüs olan yenidoğanlarda da viral menenjit oluşabilmektedir. Bu yüzden HSV tip 2 virüsü ile oluşmuş genital yarası olan kişilerin normal doğum yapmasına izin verilmez. Altıncı hastalık (Roseola infantum) etkeni HHV 6 virüsü de menenjit yapabilir. Daha birçok virüs menenjit etkeni olabilir.
BELİRTİLER
En sık karşılaşılan EV menenjitinde klinik bulgular hastanın yaşına ve bağışıklık durumuna bağlıdır. Yenidoğanlar ağır hastalık riski altındadır. Ateş, kusma, emmeme, döküntü ve üst solunum yolu hastalığı bulguları görülür. Yenidoğanlarda yüksek ölüm riski vardır. İki haftalık bebekler ve daha büyük çocuklarda ağır hastalık ve kötü sonlanım seyrektir. Ateş, başağrısı, ışıktan rahatsız olma, karın ağrısı, ishal, öksürük, üst solunum yolu tutulumu bulguları, özellikle yutak iltihabı (farenjit) ve kas ağrısı enfeksiyonun özgül olmayan belirti ve bulgularıdır. Ateş, huzursuzluk ve dalgınlık en sık karşılaşılan bulgulardır. Küçük çocuklarda bıngıldak kabarıklığı görülebilir. Hastaların yarısından çoğunda ense sertliği vardır. Bir yaşından küçük çocuklarda olmayabilir. Çocuklarda ateşli havale görülebilir.
EV menenjitinde hastalığın süresi, özellikle büyük çocuklarda, genellikle bir haftadan uzundur. Erişkinde belirtiler 2 haftadan uzun sürebilir. Kabakulak menenjitinde tükrük bezlerinin iltihabından (parotit) itibaren 5 gün içinde belirtiler ortaya çıkar. En sık karşılaşılan bulgular ateş, kusma ve baş ağrısı üçlüsüdür.Ense sertliği, dalgınlık ve karın ağrısı görülebilir. Hastalık 7-10 gün sonra tam düzelme ile sonlanır.
TANI
Menenjitle uyumlu belirtileri olan hastalarda tanı için bel omurları arasından beyin omurilik sıvısı alınarak incelenir. Bu sıvıda tek çekirdekli akyuvar sayısında artış vardır. Sıvıda hafif protein artışı ve şeker düşüklüğü görülür. En özgül tanı beyin omurilik sıvısından virüsün hücre kültüründe üretilmesiyle konur.
PROGNOZ
E.V. menenjitinde ilk 15 güne kadar olan yenidoğanlar hariç kötü sonlanım pek görülmez. Kabakulak menenjiti tam düzelme ile sonlanır. Diğer viral menenjit etkenleri de kendi kendine düzelme ile sonuçlanır.
TEDAVİ
Viral menenjitlerde özgül bir tedavi olmamasına rağmen özellikle baş ağrıları ve havale için tedavi gerekir. Bu belirtileri taşıdığınızı düşünüyorsanız yada bir yakınınız taşıyorsa derhal hekime başvurmalısınız.
KORUNMA
Kabakulaktan korunmada temel yaklaşım canlı kabakulak aşısı ile aşılanmaktır. Bir yaşından sonra kabakulak aşısıyla %97 oranında koruyuculuk sağlayabilirsiniz. Diğer viral menenjit etkenlerinin aşısı yoktur. Bunlar için en önemli korunma yollarının başında el yıkamaya önem vermektir.
HAZIRLAYAN; Uzm Dr Aziz ÖĞÜTLÜ
