ABONE OLÜlser, doku bütünlüğünün bozulması anlamına gelir. Bacak ülserleri ise ayak ve bacakta uzun süreli, iyileşmeyen kronik yaraları tanımlar. Bacak ülseri tek başına bir hastalık olmayıp, altta yatan bir hastalık belirtisi olarak ortaya çıkmaktadır. Bacak ülserleri multifaktöriyel kaynaklı olup, özellikle yaşlılarda yaygın ve önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bacak ülserlerinin en sık sebebi damarsal hastalıklardır. Enfeksiyonlar, nöropatiler, metabolik ve hematolojik hastalıklar, fiziksel ve kimyasal ajanlar, ilaçlar ve tümörler diğer sebepler arasında sayılabilir.
1-Venöz Ülser (Variköz ülser, Staz ülseri)
Bacak ülserlerinin %70-90 nedeni venöz ülserlerdir. Bacaklardaki kronik venöz yetmezlikten kaynaklanmaktadır. Hastalığın ilk belirtisi, sıklıkla simetrik yerleşimli, her iki ayak bileği iç kısmında variköz damar genişlemeleri ve şişliktir. Hafif ağrı ve hareket kısıtlılığına neden olabilir. Ağrı bacağın yüksekte tutulmasıyla azalabilir. Ülserler genellikle travma sonucu bazen de kendiliğinden gelişir. Ülserin çevresi düzensiz olup kahverengi-kırmızı renk değişiklikleri, kepeklenme, sulantı, kaşıntı eşlik eder. Ülserler iyileşirken iz bırakır ve sık tekrarlar.
Venöz ülserlerde teşhis genellikle klinik görünümle konur.
Venöz ülserlerin tedavisinde lokal yara bakımı ve enfeksiyonla mücadele önemlidir. Ayakları yüksekte tutmak, elastik bandaj uygulaması, bacak kaslarını güçlendirici hafif egzersizler yarar sağlar. Uzun süre aynı pozisyonda oturmaktan, ayakta dikili durmaktan ve travmalardan kaçınılmalıdır.
2-Arteryal Ülser (İskemik Ülser)
Arterlerin kronik tıkanmasına bağlı olarak oluşur. Ateroskleroz, hipertansiyon ve tromboanjitis obliterans iskemik bacak ülserlerinin en sık nedenleridir.
Arteryal ülserler genellikle bacak ön yüz ve başparmakta görülür. Zımba ile delinmiş gibi keskin sınırlıdır. Üzeri siyah kabukla örtülüdür. Derin dokulara sıklıkla ilerler. Karakteristik olarak geceleri ağrılıdır, ayaklar aşağı sarkık pozisyonda ağrılar azalabilir. Venöz ülserlerin tersine sulantısı oldukça az ve çevresindeki deride renk değişikliği yoktur.
Bacaklarda solukluk, soğukluk, tırnaklarda incelme, kıllarda dökülme, nabız azalması veya yokluğu dikkati çeker. Deri genellikle kuru ve hafif kepeklidir. Ağrı en önemli belirtilerden biridir. Başlangıçta egzersizle gelirken, sonraları istirahatle de oluşmaya başlar. İstirahat ağrısı kötü gidiş göstergesidir.
Arteryal yetmezlik tanısı fizik muayene ve dikkatli bir nabız muayenesi ile konur. Tedavide travmalardan, sigaradan, soğuktan ve sıkı çorap giymekten kaçınmak önemlidir.
3-Nörotrofik Ülser
Ağrı duyusunun azalması veya yokluğu sonucu gelişir. Hastaların ısı ve dokunma duyuları da azalmıştır. Bu tablo özellikle sigara içen, uzun süreli şeker hastalığı olan olgularda ortaya çıkmaktadır. Genellikle ayağın alt yüzeyinde yerleşir. Tekrarlayan küçük travmalar, deri çatlakları, dikkatsiz pedikür veya mantar enfeksiyonu zemininde gelişir. Enfeksiyon varsa ülser kemik ve eklem boşluğuna kadar derinleşebilir. Ağrısız ve kolay kanayan ülserlerdir. Genellikle derindir ve bası yerlerinde oluşur.
4- Bacak Ülserlerinin Diğer Sebepleri
-Metabolik hastalıklar:Diabetes mellitus, Gut,
-Hematolojik bozukluklar:Orak hücreli anemi, Talassemi, Pıhtılaşma bozuklukları
-Enfeksiyonlar: Bakteriyel, Mantar, Tüberküloz, Lepra
-Travmatik:Yanık, Donma, Kimyasal, Elektrik
-Dekübit ülserleri
-Vaskülitler
-Tümörler
-İlaçlar
Önlemek için neler yapmalısınız?
-Özellikle ayak bileği etrafındaki travmalara dikkat edin,
-Sigarayı bırakın,
-Ayaklarınızı her gün su toplamış kabarcıklar, kaşıntılı ve kızarık bölgeler açısından kontrol edin,
-Ayaklarınızı her gün ılık suyla yıkayın ve özellikle parmak aralarınızı dikkatlice kurulayın,
-Banyodan önce su sıcaklığını test edin,
-Ayağınıza tam uyan ayakkabılar giyin,
-Ayakkabı içinde aşınmış bölge, çıkınyı ve taş olmadığından emin olun,
-Ayak tırnaklarınızı düz kesin,
-Yara iyileştikten sonra travmaların önlenmesine, bölgenin nemlendirilmesine özen gösterin,
-Düzenli olarak doktor kontrolüne gidin.
