Ağrı Bozukluğu (Psikojenik Ağrı)

Ağrı bozukluğu, bedende bir veya daha fazla yerde ağrı ve buna odaklanma ile bu durumun klinik önem göstermesiyle karakterizedir. Dünya Sağlık Örgütünün hastalık sınıflamalarına göre (ICD-10) bu ağrının duygusal çatışmalar ve psikososyal sorunlarla ilişkili olması gerekir. Amerikan Psikiyatri Birliği ise ağrının nedeninin psikolojik nedenler, genel tıbbi nedenler veya her ikisinin birlikte olabileceğini kabul etmektedir.

Bu durumun toplumda yaygınlığı %5-10 dolaylarındadır. Kadın erkek oran farklılığı bilinmemektedir. Başlangıç yaşı değişkendir. Ülkemizde yapılan bir çalışmaya göre yarı kırsal bir bölgede sağlık ocağına başvuran hastaların %20.4'üne ICD-10 tanı ölçütlerine göre somatoform ağrı bozukluğu tanısı konmuştur. Kadınlarda erkeklere göre 2 kat daha sık saptanmıştır. Bu bozukluğun düşük sosyoekonomik grup ve eğitim seviyesinde daha sık gözlendiği belirtilmektedir. 

BELİRTİLERİ

Psikojenik ağrının önde gelen özelliği ağır ve uzun süreli olmasıdır. Ağrı gerçekte doku hasarının belirtisidir. Psikojenik ağrıda doku hasarı olmaz. Ağrılar, dokunma ve ağrı hissinin olmaması ve karıncalanma yanma gibi hislerle beraber  olabilir. Bunu açıklayacak dâhili veya cerrahi bir neden ya bulunmaz ya da şikâyet düzeyi ile orantılı değildir. Hastanın bu tanıyı alabilmesi için ağrının belirgin sıkıntıya, toplumsal ya da mesleki açıdan işlevselliğin bozulmasına neden olması gerekir. Ayrıca ağrının başlangıcı şiddeti, alevlenmesi ya da sürmesinde psikolojik etmenlerin önemli olduğu kanısına varılmalıdır.

TANI ve AYIRICI TANI

Ayırıcı tanıda somatizasyon bozukluğu, depresyon ve kaygı bozukluları diğer psikiyatrik bozukluklar düşünülmelidir. Bu tür yakınmaları olan hastaların  %60,5'i başka bir ICD–10 ruhsal bozukluk tanı ölçütünü de karşılamakta oldukları, bunların içinde %45,2 ile depresyonun başı çektiği görülmektedir.

PROGNOZ

Hastalığın başlamasıyla psikiyatriste başvuru arasında uzun yıllar olduğu kabul edilmektedir. Uzun seyirli olanlarda 6 aydan daha kısa süreli olanlarda gidişin daha kötü olduğu düşünülmektedir.

TEDAVİ

Hastalığın seyrinde ağrının kişinin yaşamının seyrinde belirleyici faktör olmamasına önem verilmesi gereklidir ve gidişi belirler. Genel tıbbi durumla ilgili olanlarda gerekli ağrı kesici tedavinin yapılmasının yanı sıra, özellikle psikolojik kaynaklı ağrı tedavisinde psikoterapi ve psikotrop ilaç tedavilerinin de etkili olduğu bildirilmektedir.

KAYNAKLAR
Kaplan&Sadock's Comprehensive Textbook of Psychiatry Somatoform Ağrı Bozukluğu: Tanımlayıcı Özellikler Ve Diğer Ruhsal Bozukluklarla İlişkileri, A Sağduyu, M Rezaki Türk Psikiyatri Dergisi 1999;10(1):21-33). Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve sayımsal el Kitabı- DSM-IV-TR