Tendürek Dağı Nerede? Yüksekliği, Kraterleri, Patlama Tarihi ve Jeolojik Yapısı
Tendürek Dağı nerede yer alır, kaç metredir, en son ne zaman patlamıştır? Hangi kraterleri barındırır, jeolojik özellikleri nelerdir, çevresinde kimler yaşar ve hangi riskleri taşır? Tüm bu soruların yanıtları makalemizde.
Ağrı ile Van sınırında yer alan Tendürek Dağı, 3.500 metreyi aşan yüksekliği, jeolojik yapısı ve son patlamasını 1855 yılında gerçekleştirmesiyle dikkat çekerken, çevresinde yaşayan 170 binden fazla kişi için potansiyel tehlike oluşturuyor.
Tendürek Dağı, Ağrı ile Van illeri arasında, İran sınırına yakın bir konumda yer alan volkanik bir dağdır. Dağ, 3.533 metre yüksekliğiyle dikkat çekerken, en son 1855 yılında gaz ve kül püskürterek faaliyette bulunmuştur. Yanardağın zirvesinde Büyük Tendürek ve Küçük Tendürek adında iki krater yer almaktadır.
Tendürek Dağı, lav akıntılarıyla yaklaşık 650 kilometrekarelik bir alanı kaplamıştır. Stratovolkan tipi olan dağın yamaçları oldukça yumuşak eğimli olup, yapısı itibarıyla kalkan yanardağlara benzemektedir. Dağın yamaçlarından çıkan lavların bazalt ve trakiandesit içerdiği belirlenmiştir.
Jeolojik olarak dağ, Van Gölü çevresindeki volkanik sistemin bir parçası olup Ağrı Dağı ve Nemrut Kalderası ile aynı jeodinamik sistem içinde yer alır. Oluşumu yaklaşık 250 bin yıl öncesine dayanmakta olup, beş ayrı volkanik evre geçirmiştir. Bu süreçte çok sayıda yan patlama ve lav kubbesi oluşmuştur.
Kraterlerinde hâlen buhar ve gaz çıkışı gözlemlenmektedir. Özellikle Küçük Tendürek'in kraterinde sıcak göl bulunurken, Büyük Tendürek'te su yoktur; ancak buradan çıkan gazlar, sarı renkli kükürt birikintilerine neden olmaktadır. 1993 yılından bu yana, magma odasının çökmesi nedeniyle yanardağ bir durgunluk evresine girmiştir.
Tendürek Dağı, Türkiye'nin en aktif sismik bölgelerinden birinde yer alır. Doğusunda Arap ve Avrasya levhalarının çarpışma sınırında bulunan dağ, Doğu Anadolu Fay Hattı ile Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın birleşim noktasına yakın bir konumdadır. Bu durum, dağın potansiyel riskini artırmaktadır.
Dağ çevresindeki flora ve fauna da dikkat çekicidir. Gökkuzgun, çobanaldatan ve bozkır kartalı gibi türlerin yanı sıra endemik bitkiler ve çeşitli sürüngenler bölgede yaşamaktadır. Ancak aşırı otlatma ve orman tahribatı, bu ekosistemi tehdit etmektedir.
Volkanın 30 kilometrelik çevresinde 170 binden fazla insan yaşamaktadır. En yakın büyük yerleşim yeri olan Doğubayazıt, sadece 25 kilometre uzaklıktadır. Bu durum, Tendürek Dağı'nı potansiyel bir afet riski haline getirmektedir.
