Şeryan Çayı (Deresi) Nereden Doğar, Nereye Dökülür? Hangi Dereleri ve Köyleri Geçer? (Eleşkirt/Ağrı)
Şeryan Çayı, halk arasında bilinen adıyla Şeryan Deresi Ağrı’nın Eleşkirt ilçesinde doğup Murat Nehri’ne dökülen önemli bir akarsudur. Kaynağı, geçtiği köyler, uzunluğu, taşkın riski ve regülatör yapısı gibi soruların yanıtı bu yazıda yer alıyor.
Şeryan Deresi; Kaynağından Murat Nehri'ne Uzanan Bir Doğu Anadolu Akarsuyu
Şeryan Çayı, Ağrı ilinin Eleşkirt ilçesi sınırlarında yer alan ve bölgenin önemli doğal su kaynaklarından biridir. Aynı zamanda Güzeldere Çayı olarak da bilinen bu akarsu, Çakmak Dağı eteklerinden doğar. Çay, Kavastepe ile Gülçimin Tepesi arasında başlayan akışı boyunca yaklaşık 100 kilometrelik bir mesafe kat ederek Murat Nehri ile birleşir.
Akarsu, Turnagöl ile Çayırbeli arasında derin bir yarma vadi oluşturur. Çayırbeli'nin doğusundan itibaren ise geniş tabanlı bir yatakta akmaya devam eder. Yayladüzü köyü batısında ikinci kez dar bir vadiye girer ve burada güney yönündeki fay hattını izler. Daha sonra Karabacak köyüne yaklaşırken yeni bir yarma vadi boyunca ilerler ve Sarıköy içinde, kendi adını taşıyan 12 kilometre uzunluğundaki vadiye ulaşır.
Şeryan Çayı, Eleşkirt Ovası'nda batıdan doğuya doğru akarken birçok dereyle birleşir. Kuzeyden Eleşkirt, Kopuz, Akyumak ve Ahmetbey derelerini; güneyden ise Abdi suyu gibi küçük dereleri bünyesine alır. Ağrı ilinin batısında güneydoğuya, ardından güneye yönelerek Çukurçayır ve Taştekne köylerini geçer ve Murat Nehri'ne katılır. Buradan itibaren akarsu, Fırat Nehri'nin yukarı kolunu oluşturur. Doğal akışı boyunca oluşturduğu yeşil vadiler ve dere yataklarıyla Şeryan Çayı, bölgenin önemli doğal güzelliklerinden biri olarak öne çıkar.
Şeryan Regülatörü
Şeryan Çayı, özellikle ilkbahar ve yaz başlarında dağlarda eriyen kar sularının etkisiyle taşkınlara neden olur. Bu taşkınları önlemek amacıyla, 1967 yılında Pirabat köyü yakınında Şeryan Regülatörü inşa edilmiştir. Bu yapı, hem taşkınları kontrol altına almayı hem de sulama amacıyla suyun biriktirilmesini sağlamaktadır.
