ABONE OLHalk arasında Ben olarak bilinen melanositik nevüsler melanosit denen pigment hücrelerin (derinin rengini veren hücreler) çoğalması sonucu gelişirler. Genetik yatkınlık ve güneşe maruziyet melanositik nevüslerin tetiklenmesinde bir faktördür.
Benler erken çocukluk döneminde ortaya çıkmaya başlar ve en fazla sayıya genç erişkinlik döneminde ulaşır. Erişkin dönemde de birkaç tane çıkabilmesine rağmen genellikle kademeli bir şekilde gerileme olarak çoğu 60 yaşından sonra kaybolur. Benler güneşe maruz kalındıktan sonra ve gebelikte koyulaşırlar.
BELİRTİLERİ
Benler düz veya kabarık olabilirler. Renkleri pembeden kahverengi siyaha kadar değişebilir. Her hangi bir şikâyet vermezler. Eğer benler sürekli kaşınıyor veya hassasiyet varsa, sürekli kaşıntının kötü huylu değişimin erken göstergesi olabilmesinden dolayı izlenilmesi veya çıkarılması gereklidir.
Ben tipleri
Gelişim durumlarına göre benler 3 tipte incelenir. Melanositik nevüsler janksiyonel, bileşik ve dermal olmak üzere evrim geçirirler.
Janksiyonel melanositik nevüs: Nevüs hücreleri derinin üst tabakası (epidermis) ile derinin orta kısmı (dermis) arasındadır. Bu benler düz ve koyu renklidirler. Yuvarlak veya oval olup, pürüzsüz ve düzgün sınırlıdır. Bileşik (compound) melanositik nevüs: Nevüs hücreleri hem epidermis hem dermiste bulunur. Deriden kabarıktır. Koyu kahverengi bazen de siyah olabilir. Kıllar bulunabilir. Dermal melanositik nevüs: Nevüs hücrelerinin gelişiminin son evresidir. Hücreler dermistedir. Yuvarlak kubbe şeklinde, deri renginde, açık kahverengi veya kahverengi görünümlüdür. Kıllar bulunabilir.
Hangi benler kötü huylu olabilir?
Kötü huylu ben (melanom) düşündüren bulgular İngilizce kelimelerin baş harflerinden oluşan ABCDE kriterlerine göre asimetrik, düzensiz sınırlı, keskin sınırlı olmayan, belirgin renk çeşitliliği olan, çapı 6 mm'den büyük olan lezyonlarda melanom düşünülmelidir.
TANI
Lezyonun kliniğine göre konur. Tüm melanositik nevüsler ABCDE kuralı uygulanarak değerlendirilmelidir. Şüpheli olgularda dermatoskopi denen bir yöntemle benlerin görüntüsü büyütülerek incelenebilir. Bu yöntem ile nevüsün çıkarılmadan iyi huylu, şüpheli veya kötü huylu olduğu gösterilebilir. Şüpheli veya kötü huylu olduğu düşünülen nevüsler çıkarılmalıdır
Tedavi
ABCDE kuralına göre nevüslerin çıkarılma durumları şunlardır:
Yer: Saçlı deri (izlemesi zor olduğu için), mukoza ve anogenital bölgedeki lezyonlar,
Büyüme: Çapta hızlı bir değişiklik varsa,
Sınır: Düzensiz sınırlar var veya gelişiyorsa,
Erozyonlar: Büyük bir travma olmadan lezyonun üstündeki deri sıyrılıyorsa,
Şikâyetler: Lezyonda sürekli olarak kaşıntı, acı veya kanama varsa,
Dermatoskopi: Melanom (kötü huylu ben) veya belirgin şüpheli nevüs kriteri varsa, nevüs çıkarılmalıdır.
TEDAVİ
1.Traşlama (shave) şeklinde biyopsi
Deriden kabarık olan benler bu yöntem ile tedavi edilebilir. Deri lokal anestezi ile uyuşturulduktan sonra bir cerrahi bıcak veya koter ile çıkartılır. Yara düz beyaz bir leke bırakarak iyileşir.
2. Cerrahi olarak çıkartılması
Bu yöntem ben düzse veya melanom dediğimiz kötü huylu ben şüphesi varsa kullanılır. Derideki ben çıkarılır ve sonra dikiş atılır. Çıkarılan ben patolojik incelemeye gönderilir. Cerrahi yapılan yerde ince bir çizgi şeklinde iz kalabilir.
Nevüslerin çıkarılması ile veya travmadan dolayı kesinlikle kötü huylu bir dönüşüm gözlenmez. Benlerin üzerinde çıkan kıllar traş edilebilir. Cımbızla alınması benin altında inflamasyona yol açarak ağrılı şişliğe neden olabilir
KOMPLİKASYONLAR
Şüpheli nevüsü olanlar kötü huylu bir dönüşüm gözlenebileceği için bir dermatoloğa başvurmalıdır.
KORUNMA
Nevüs gelişimini engellemek ve var olan nevüsün kötü huylu dönüşümüne engel olabilmek amacıyla bütün benler güneşten korunmalıdır. Bunun için koruma faktörü 30 ve üzerinde olan güneşten koruyucuları sık olarak güneşe maruz kalan alanlara uygulanılmalıdır.
HAZIRLAYAN; Dr. Filiz CANPOLAT
KAYNAKLAR:
Dermatoloji. Y Tüzün, MA Gürer, S Serdaroğlu, O Oğuz, VL Aksungur. 2008 Fitzpatrick Color Atlas.
