ABONE OLAğrı Tarihi Bilgileri (Türkçe) Orta Asya dan gelen kavimlerin Anadolu ya girişleri sırasında Ağrı, bir geçiş oluşturmuş, dolaysıyla bir çok medeniyete sahne olmuştur. Ancak bu medeniyetler Ağrı'yı bir geçiş kapısı olarak gördüklerinden burada çok köklü bir uygarlık oluşturamamışlardır. Bölgede egemenlik kurdukları sanılan Hititlerin güçlerini yitirmeleri üzerine, M.ö1340-M.ö1200 tarihleri arasında Huriler Krallık merkezi olarak Urfa'dan uzak olan Ağrı'yı ellerinde tutamamışlardır. 1834 yılında bucak, 1869 yılında ilçe olan Ağrı, 1927 yılında il olmuştur.
En köklü uygarlığı Urartular oluşturmuştur. Urartu'nun Van Gölü'nün kuzey ve kuzeydoğusundaki ülkeler üzerine, Kral İşpuini (M.Ö 810-M.Ö 830) döneminde seferler başlamış, Kral Menua (M.Ö 810-M.Ö. 786) döneminde bu akınlar daha da ağırlık kazanmıştır. Kuzeye ve kuzeydoğuya giden yollar Üzerinde inşa edilen kaleler, buraya yapılan seferlerin önceden planlandığını göstermektedir.
Ağrı Dağı'nın yamaçlarında, Karakoyunlu ve Taşburun köylerinin arasında ele geçen bir Urartu yazıtı Kral Menua'nın bu bölgedeki egemenliğinin kesin kanıtıdır. Aynı zamanda M.ö.712 yıllarında Kızılırmak boylarına kadar uzanan Kimmerler, Ağrı'da geçici de olsa bir hakimiyet kurmuşlardır. Ayrıca Medler (M.ö.708-M.ö.555) Asur Devleti'nin yıkılması ile birlikte bir yayılma sürecine girmiş, bunun sunucu olarak ta Ağrı ve çevresini topraklarına katmışlardır. Medler'in yıkılması ile birlikte Persler; Büyük İskender'in Pers Kralı III.Darius'u (M.ö.331) yenerek Anadolu'yu ele geçirdiği zamana kadar yaklaşık iki yüzyıl kadar bölgede yaşamışlardır. Büyük İskender'in ölümü üzerine oluşan boşluktan faydalanan Ermeniler bölgeyi ele geçirmişlerdir.
Doğu Anadolu ya gelip yerleşen ilk Türk topluluğu M.ö.680 yılında bölgeye gelen Sakalardır. Murat Nehri ve Doğubayazıt çevrelerine kısa sürede yerleşmişlerdir. Daha sonraları Arsaklılar ve Artaksıyaslı Krallığı, Ağrı ve çevresine hakim olmuştur. Bölge, Hz.Osman zamanında İslam orduları tarafından fethedilmiştir. 872 yılına değin Abbasilerin kontrolü altında kalan Ağrı, daha sonra Bizans'ın kontrolüne geçmiştir.
1071 Malazgirt Savaşı sonrası bölgeye gelen Türk boyları gelmeye başlamıştır. Ağrı, yüzyıla yakın bir süre Sökmenli Devleti'nin Sınırları içine girmiştir. 1027-1225 yılları arasında Ani Atabekleri, 1239 da Cengizliler, 1256-1358 yılları arasında ilhanlılar ve Celayirliler Ağrı'da hüküm sürmüşlerdir. İlhanlılar bazen kurultaylarını Ağrı Dağı'nda yapmış, Anadolu ve İran'ı buradan yönetmişlerdir. 1393 te Moğol hakanı Aksak Timur, Ağrı bölgesini ele geçirmiştir.
1405-1468 tarihleri arasında Ağrı, Karakoyunlu Toprakları içinde yer almış, Karakoyunlular yıkılınca Ağrı Akkoyunlular'ın egemenliğine geçmiştir. Ağrı, Yavuz Sultan Selim tarafından çaldıran savaşı sonrası Osmanlı topraklarına katılmıştır.
Osmanlı döneminde şorbulak olarak anılan ilin adı, Ermenilerin zamanında Karakilise olarak değiştirilmiştir. Kazım Karabekir Paşa zamanında karakilise ismi değiştirilerek Karaköse diye adlandırılmıştır. Nuh Tufanı ilgisinden dolayı Tevrat'ta adı geçen Ararat Dağı ve ülkesinin, Ağrı ve çevresinin olduğu sanılması dolaysıyla, Ağrı ya batılılar tarafından, Ararat'ta denilmektedir. 1834 yılında bucak, 1869 yılında ilçe olan Ağrı, 1927 yılında il merkezi olmuştur. Bununla birlikte 5165 m. Yüksekliğiyle Türkiye'nin en büyük dağı olan Ağrı Dağı'ndan dolayı da Ağrı adını almıştır.
Ağrı Tarihi Bilgileri (İngilizce)
THE SHORT HISTORY OF AĞRI: Ağrı made a crossing as the tribes had come from Middle Asia so that it has became a scene for lots of civilizations, But these civilizations accepted Ağrı as an entrance therefore they couldn t organized root civilizations.
Between 1340-1200 BC Hurris settled at this area as the Hittites which was thought they sovereigned the disticht had lost their power. Hurris couldn t have Ağrı that was far from Urfa which was the center of Kingdom.
Urartians made the rootest civilization, King Ispuini (825-810 BC) started expeditions in the countries which were in the North and the northeast of Lake Van at Urartu Sovereignty and these expeditions increased in the period of King Menua (810-786 BC) . The castles had been founded on the ways of the directions to the North and the northeast, shows that these raids had been planned before, An Urartu inscription was found between Karakoyunlu Village and Taşkıran Village on the slopes of Mount Ağrı was the definite prof of Kral Menua s dominance of this place.
Kimmers that settled accross Kızılırmak made temporary dominant over Ağrı in 712 BC.. Meds (708-555 BC) started to spread as the ruining of Assyrian so they obtained Ağrı and its surroundings.
Persians lived approximately 200 years to the time of BÜyÜk iskender gained the victory against Persian King Darius III. (331 BC) in this place as Meds disaster. Armenians benefited from the die of BÜyÜk iskender obtained the place.
The first Turkish society that come and placed in Middle Anatolian was Sakalar that had come into this place in 680 BC. They placed in Murat River and Artaksıyaslı Kingdom dominated Ağrı and its surrondings This place was conqered by Muslim army at the time of Hz. Osman. Ağrı that had controlled by Abaside till 872, was controlled Byzantine then.
Turkish tribes came into this place after Malazgirt war, Ağrı placed in sökmenli tribes s boundries approximately a century, IN 1027-1225 Ani Atabeks, in 1239 Cengizli tribe, in Ağrı, ilhanlı tribe sometimes had their general meetings in Mount Ağrı and they also managed Anatolia and Iran ,in 1933, Mongol Khan Aksak Timur obtained Ağrı area.
Ağrı had placed in Karakoyunlu tribe s land between 1405-1468 and with the runing of Karakoyunlu tribe, it was dominated by Akkoyunlu tribe, Ağrı came into ottoman s possesion after the çaldıran war thec.
ity s name was known as şorbulak but then Armenians changed the name as Karakilise, in the term of Kazım Karabekir pahsa, Karakilise was changed as Karaköse. Mount Ararat and its surroundings have been mentioned in the Torah because of Noah s Ark so Europians called Ağrı as Ararat. Ağrı had become anookin 1834 , atownin 1869 and a city centerin 1927, Ağrı took its name from Mount Ağrı because of being the biggest mount ainof Türkiye (5165m).
