Doğubayazıt İlçesi Genel Bilgileri

Zengin bir tarihe sahip olan Doğubayazıt, İpek yolunun buradan geçmesi ve bir sınır şehri konumunda olmasıyla önemli bir yere sahiptir.

Küçük bir yerleşim yeri olan Doğubayazıt, Osmanlı döneminde, sancak merkezi durumuna getirilerek, önemli bir bölge konumuna gelmiştir. Böylece burada bu dönem içerisinde bir çok yapılar onarılırken yeni yapıların da inşası gerçekleştirilmiştir. Bu dönemde yapılan en önemli eserlerden birisi de, görkemli yapısıyla dikkat çeken İshak Paşa Sarayı olmuştur.

Uzun bir zaman dilimine yayılarak XVIII. Yüzyıl sonuna doğru tamamlanan saray; bu bölgede söz sahibi olan beylerin egemenlik ve devrin sosyo-ekonomik gücünü ortaya koyan, hayranlık uyandıran konum ve mimari açıdan da oldukça görkemli bir şekilde inşa edilmiştir. Ayrıca Osmanlı dönemimde merkezde bulunan saraylarla da yarışır durumda inşa edilen İshak Paşa Srayı, dönemin zengin yaşantısını ortaya koyan oldukça gösterişli bir eser meydana getirilmiştir.

Merkezden çok uzakta, doğu sınır bölgemizde bulunmasına karşın, en az merkezlerdeki saraylar kadar görkemli bir yapıya sahip olan İshak Paşa Sarayı, Edirne ve Topkapı Sarayı’dan daha küçük bir alan üzerine inşa edilmiş olmasına karşın plan açısından benzerlik göstermektedir. Topkapı Sarayı’nın küçük bir örneği olarak değerlendirebileceğimiz İshak Paşa Sarayı, yalnızca plan özellikleri açısından değil, avluların düzenlenişi ile birlikte saraydaki birimlerin fonksiyonları açısından da benzerlik göstermektedir.

Doğubayazıt

Geleneksel Türk Sarayları planına uygun olarak inşa edilen saray, özellikle başka yerde rastlayamayacağımız tarzda karışık ve yoğun süslemeleriyle önemli bir yere sahiptir. Yüksek plastik değere sahip taş kabartmalarıyla ince ince işlenmiş ayrıntılı bezemeleriyle dikkat çeken sarayın dekorasyonunda, bitkisel geometrik, kitabe ve kitabelikler, mukarnaslar ile figürlü süslemeleri, diğer yapı dekorasyonlarında görülen bezemelerden farklılık gösterir şekilde uygulandığı dikkat çeker.

Sarayın iç ve dış dekorasyonunda, daha çok taş süslemelere yer verilmesinin yanı sıra, ahşap ve kalem işi süslemeler de, yapıda kullanılan farklı malzemeler olarak karşımıza çıkar.

Yoğun bezemeleriyle dikkat çeken sarayın dekorasyonun da, Selçuklu etkilerinin görülmesiyle birlikte, batılılaşma etkisiyle Türk sanatına girmiş olan, gotik, barok, rokoko ve ampir üsluplarının etkileri görülmektedir. Bu üslup özellikleriyle birlikte bölgesel farklılıklar, Türk sanatına yabancı motifler ve yerel ustalarında kendi hayal güçlerinden bir şeyler katarak gerçekleştirdikleri bezemeler, sarayın ilginç bir yapı dekorasyonunun oluşumunda etkili olmuştur.

Bu birbirinden farklı üslup özelliklerini bünyesinde barındıran Saray’ın, Türk-İslam mimarisinde gördüğümüz bezemelerden farklı anlayışta olup temelde kendine özgür bir bezeme karakterinin varlığı açıkça görülmektedir.

Doğubeyazıt ilçesi Anadolu nun doğusunda 43.5 41.5 boylam, 35.5 40.0 enlem daireleri arasında, Trabzon-iran transit şose yolu üzerinde eskilerin istasyon dediği Sarıova denilen yerde kurulmuştur.

Doğubeyazıt, merkez ilçenin 93 km doğusunda, Erzurum-iran yolu üzerindedir. ilçe toprakları genellikle engebeli ve yüksektir. ilçe merkezi düzlükte kurulmuştur. Alanı 2.383 km karedir.

Doğubayazıt

Eski Doğubeyazıt, bugünkü ilçenin 6 km doğusunda, yüksek ve sert bir alandaydı. Ulaşım zorluklarına ve gelişmeye elverişli alan sıkıntısı yüzünde, 1938 de Doğubeyazıt adı altında Sarıova bölgesine nakledilmiştir. Ekilen alanlar çok sınırlıdır. Halkın temel geçim kaynağı hayvancılık ve ticarettir. ilçenin çok eskilere dayanan bir tarihi vardır.

Doğubeyazıt belediyesi 1876 yılında Beyazıt sancağı belediyesi olarak kurulmuştur. Kentin imar planı 1980 lerin başında onaylanmaya başlamıştır. Doğubeyazıt, doğusunda iran, batısında Taşlıçay ve Diyadin ilçeleri, kuzeyinde Ağrı Dağı, Iğdır ve güneyinde Muradiye ilçesi ile çevrilidir.