Soru ve Cevaplarla Tüp Bebek Tedavisi

Stres ve büyük şehir yaşamından dolayı artan infertilite'de (kısırlık) anne olmak için uygulanan 'Tüp Bebek' tedavisinde, yaş sınırının 45 olduğunu belirten Kadıköy Şifa Sağlık Grubu uzmanları; kadınlarda 37 yaşından sonra çocuk sahibi olmanın zorlaştığına dikkat çekiyor.

Bebek sahibi olamayan her yaş grubundan çiftlerin başvurdukları son yöntem Tüp Bebek tedavisinin; her geçen yıl daha fazla kişi tarafından talep edildiğini belirten Kadıköy Şifa Sağlık Grubu Yardımcı Üreme Teknikleri Yöneticisi Dr. Engin Enginsu, kısırlık ve Tüp Bebek ile ilgili sorularımızı yanıtladı.

• Tüp Bebek yöntemi nedir?

Günümüzde hemen herkesin bildiği gibi, Tüp Bebek yöntemi cinsel ilişki sonrasında, kimi zaman erkek ve kadından gelen üreme hücrelerinin bebek taslağını oluşturamaması ya da oluşan embriyonun rahime tutunamaması gibi nedenlerle gebe kalamayan hastaların, sperm ve yumurtalarının laboratuvar ortamında bir araya getirilip rahime yerleştirilmesidir.

• Kadınlardan kaynaklanan olası sorunlar yüzünden başvurulan bir yöntem diyebilir miyiz?

Sanılanın aksine, problem yalnızca kadınlarda değil, erkeklerde de olabiliyor. Sorun erkeklerde; sperm yapılarındaki bozukluk, sayılarının azlığı ya da hareketliliği olarak açıklanırken, kadınlarda ise; yumurtalık, tüpler veya rahim ile ilgili problemlerden kaynaklanıyor. Ayrıca çiftin genetik yapısı da kısırlık nedeni olabiliyor.

• Tüp Bebek yapabilmenin başlıca şartları nelerdir? Kimler Tüp Bebek için başvurabilir?

Türkiye'de Tüp Bebek yapılabilmesi için çiftlerin evli olması şarttır. Düzenli cinsel ilişkiye girip, bir sene içerisinde çocuk sahibi olamayanların, gerekli tetkik ve tedavinin yapılması için Tüp Bebek merkezlerine başvurması gerekir.

• Tüp Bebek tedavisinde belli bir yaş sınırı var mı?

Tüp Bebek tedavisinde erkekler için yaş sınırı yoktur. Kadınlarda ise doğurganlık 37 yaşından sonra azalmaya başlar. Günümüzde, özellikle kadınların iş hayatında aktif rol almasının artışıyla birlikte, doğurganlıklarını ertelemeleri söz konusu. Kariyer kaygısı, anne olma isteğiyle birleştiğinde, çocuk sahibi olmak için doğru zamanı seçmek kaosa dönüşebiliyor. Ancak, hekim olarak şu gerçeği hatırlatmak gerekiyor; 45 yaş üzerindeki kadınların tedaviye cevap vermeleri çok zor olduğundan, tüp bebek uygulamasını önermiyoruz.

• Kilo sorunu yaşayan kadınlar Tüp Bebek sahibi olabilir mi?

Kilo sorunu yaşayan kadınlarda doğurganlık oranı daha düşüktür. Kişiye özel bir kilo sınırı veremiyoruz fakat gebelik takibinde ve doğumlardaki gözlemlerimize dayanarak kilolu olmak daha fazla problem yaratacaktır diyebiliriz. Kilolu hastalarımıza konu ile ilgili uzman diyetisyenlerimizle destek vermeye çalışıyoruz.

• Tüp Bebek yönteminin aşamaları nelerdir?

Çifte en doğru tedavinin belirlenmesi için ilk tetkiklerin eksiksiz yapılmış olması ve uygulanacak yöntemlerin planlanması çok önemli. İlk etapta tedavi 15 günlük bir süreçten oluşur. Bunlar sırasıyla; erkeğe spermiogram (meni testi, semen analizi) yapılması, kadının adetinin ikinci veya üçüncü gününde kanda bakılacak hormon profilinin kontrol edilmesi, jinekolojik muayene ve ultrasonografinin çekilmesidir. Sonrasında adetin yedinci ve onuncu günlerinde rahim filminin çekilmesiyle bu süreç tamamlanabilir. Tüm bu veriler değerlendirildikten sonra çifte uygulanacak tedavinin süresi ise 15 ile 45 gün arasında değişmektedir.

• Uygulamanın en önemli aşaması nedir?

Uygulamanın en önemli aşaması; en az 12 en fazla 30 gün sürecek olan ilaç tedavisi ile hastanın Tüp Bebek işlemine hazırlanmasıdır. Seçilecek tedavi protokolu, kişi bazında değerlendirilmeli ve hasta için en etkili sonucun alınabileceği yöntem seçilmelidir.

• İlaçların kanser riski taşıdığı doğru mu, nasıl yan etkileri var?

Bilinenin aksine, Tüp Bebek tedavisi için kullanılan hormon ilaçlarının meme, rahim ağzı, yumurtalık veya rahim kanserini tetiklemez. Kullanılan ilaçlar nedeniyle vücutta ödem (su toplaması) oluşur ve hasta ortalama iki kilo alabilir. Ancak tedavi sonrası ödemin çözülmesiyle bu sorun ortadan kalkıyor. İlaçların bir diğer yan etkisi de iştah açmasıdır ama düzenli beslenen kadınlarda kilo artışı görünmüyor. Tüp Bebek tedavisinde uygulanan ilaçların, hastalarda ciddi alerjik reaksiyonlar yaratması ya da hiperstimülasyon sendromu gelişmesi halinde tedaviye ilaçsız devam edilebiliyor.

• Tüp Bebek tedavisinde hasta ağrı hissediyor mu, hastanede yatmak gerekir mi?

Yumurtalar toplanırken ağrı duyulmuyor ve işlemler ortalama yedi dakika sürüyor. Tüp Bebek tedavisinde hastanede yatılması gerekmiyor. Yumurta toplama işlemi sırasında uygulanan hafif anestezi nedeniyle hastalar iki saat yatak istirahatine alınıyor ve embriyo transferini takip eden iki saat sonrasında da normal hayatlarına dönebiliyor.

• Başarısızlıkla sonuçlanan gebeliklerde ne kadar ara verilmelidir?

Tedavi süresi, özellikle kadınlarda uygulanan hormon tedavisine bağlı olarak değişkenlik gösterir. 37 yaşın altındaki kadınlarda başarısızlıkla sonuçlanan gebeliklerde en az iki ay tedaviye ara verilmesi öneriliyor. 37 yaşın üzerindeki kadınlarda ise bu süre bir ay olarak belirtiliyor.

• Normal gebelikle Tüp Bebek gebelik arasında herhangi bir fark var mı?

Normal gebelikle Tüp Bebek gebelik arasında herhangi bir fark bulunmuyor. Örneğin; tüp bebek uygulamaları düşük riskini arttırmıyor. Bu yolla doğan bebeklerin normal doğan bebeklerden gerek fiziksel, gerekse zihinsel gelişmelerinde hiçbir fark bulunmuyor.

• Tüp Bebek yönteminde hamile kalamamak riski var mıdır?

Tüp Bebek'le gebe kalma şansı, hasta profiline göre değişiklik gösterir. 37 yaş altında, erkekle ilgili ciddi problemlerin görülmediği vakalarda gebelik oranları yaklaşık yüzde 60 olup, bu oran 40 yaş üzeri kadınlarda yüzde beş oranlarına kadar düşmektedir. Bu yüzden, gebeliğin başarı ya da başarısızlığını etkileyen faktörler, hasta bazında değerlendirilip çiftleri doğru yönlendirmek gerekmektedir. Eğer ilk üç denemede hastalar gebe kalamazsa bir sonraki denemede şans bir önceki seferden daha fazladır. Üç deneme sonrasında gebe kalan çift sayısı yüzde 85 olarak bildirilmektedir. Beş kez Tüp Bebek denemiş ve tedavide gebe kalmaya engel bir durumun gözlenmediği vakalarda gebe kalma şansı giderek azalmaktadır.

• Tüp bebek tedavilerinde laboratuarın önemi nedir?

Günümüzde tüp bebek tedavilerinin en önemli kısmını laboratuar çalışmaları oluşturmaktadır. Sperm ve aosit hücresinden embriyo veya blastosist geliştirilmesi için kullanılan özel kültür sıvıları günümüzde kaliteli ve sağlıklı embriyoların geliştirilmesini sağlamaktadır. Artık rutin hale gelen embriyo dondurma, lazer ile embriyo zarının inceltilmesi, blastosist gelişimi ve transferi, in vitro matürasyon gibi teknikler gebelik oranlarının yükselmesindeki en önemli faktördür.

• Tüp Bebek tedavisinde alternatif tıbbın önemi nedir?

Son yıllarda yapılan çalışmalarda tıbbi literatüre de girmeye başlayan üç önemli yöntemden; psikolojik destek tedavisi, akapunktur ve yoganın gebelik şansını arttırdığını söyleyebilirim. Tıbbi olarak alternatif tedavi yöntemlerinin en azından zararı gösterilememiştir. Özellikle Tüp Bebek uygulaması sonrasında tekrarlayan gebelik başarısızlıklarında, akapunktur uygulamalarının destekleyici bir yöntem olarak önemi ile ilgili yayınlar bulunmaktadır. Bunun yanı sıra; uzun süre gebe kalamamış çiftler, tekrarlayan gebelik başarısızlıkları veya vajinismus gibi olgular yüzünden sıklıkla psikolojik yardım için başvurmaktadır.

• Psikolojik destek tedaviyi kolaylaştırır mı?

Tüp Bebek tedavileri tüm çiftler üzerinde stres yaratır fakat olayın psikolojik travma boyutunda değerlendirilmemesi gerekir. Çiftlere yapılacak tüm tetkik ve tedaviler her boyutu ile anlatılıp, gerekirse konu ile ilgili psikolojik destek sağlanması tedaviyi kolaylaştırmaktadır. Hastanın tedaviye vereceği cevaba bağlı olarak bu süre en az 6 haftadır