ABONE OLAkciğer ödemi kalp içi basınç artışı veya çeşitli kimyasal veya mekanik etkenler sonucu akciğerdeki damarların geçirgenliğin artması ile akciğer dokusuna ve hava keseciklerine sıvı dolması olarak tarif edilebilir.
Belirtiler ani olarak başlayabileceği gibi haftalar veya aylar içinde de ortaya çıkabilir. Ani gelişen akciğer ödeminde hastalık seyri ciddi hatta ölümcül olabilir.
Akciğer Ödemi Belirtileri
Aşırı nefes darlığı, solunum sayısında artma, morarma, boğulma hissi, hırıltılı solunum, öksürük, kanlı olabilen köpüklü balgam, terleme, soluk ve nemli deri ve göğüs ağrısıdır.
Nabız çok hızlı veya düzensiz olabilir. Daha yavaş ve zamanla gelişen belirti ve bulgular ise düz yatarken solunum zorluğu, oturunca rahatlama, fizik aktivite sırasında nefes darlığıdır. Bazı hastalarda bronş astımındaki gibi hırıltılı solunum gelişebilir.
Hastalığın tanısında fizik muayene bulguları, hastalık hikyesi, akciğer grafisi, ekokardiyografi önemli rol oynar.
Akciğer ödemi yaratan durumlar kalp hastalıkları ve kalp dışı nedenlerle olmak üzere iki başlık altında gruplandırılabilir.
1. Kalp Hastalıklarına bağlı Akciğer Ödemi
Kalbe kan sağlayan atardamarların ateroskleroz nedeniyle daralması, yüksek tansiyon ve kalp kası hastalıkları sonrası kalp kası hasarı gelişir.
Hasarlanan kalp kası yeterince kan pompalayamaz. Bu durum kalp için ekstra iş yüküne neden olur. Kalp akciğerlerden gelen temiz kanı atardamarlara yeterince pompalayamayınca geriye doğru, yani akciğerlere doğru basınç yükselir ve akciğerlerde sıvı birikir.
Başlıca romatizmal kalp hastalığı sonucu gelişen kapaklardaki darlık veya yetmezlik önemli boyutlarda olursa kalp içi basınç yükselir. Kalp içinde artan basınç akciğerlerde sıvı toplanmasına yol açacak şekilde geriye yansır.
Akciğer ödemi yaratan başlıca kalp hastalıkları: Koroner arter hastalığı Kardiyomiyopati Kalp kapak hastalıkları Yüksek kan basıncı (hipertansiyon)
2. Kalp dışı nedenlerle Akciğer Ödemi
Enfeksiyon, kimyasal maddeler, alerjik reaksiyonlar, travma gibi durumlarda da akciğer damarlarının geçirgenliğinin artması veya damar dışına sıvı sızdırmaya eğilimin artması nedeniyle akciğerlerde sıvı birikmeye başlar.
Akciğer enfeksiyonları (pnömoni) Bazı toksik maddelere maruz kalma: zehirli hayvan ısırığı, klor, amonyak veya nitrojen dioksid solunması gibi ciddi allerjik reaksiyonlar (anaflaksi) Bazı ilaçlara, belli yiyeceklere veya böcek sokmalarına karşı gelişen ciddi alerjik reaksiyonlar.
Yüksek irtifa Pankreatit Trombüs, yağ, hava veya doğum sonrası amnion sıvısı embolisi nörojenik, hematolojik ve immunolojik bozukluklar.
Yaygın damariçi pıhtılaşma Gebelikte eklampsi Kan protein düzeyinde azalma Anestezi sonrası Koroner bypass operasyonu sonrası Oksijen Toksisitesi Akut radyasyon hasarı Göğüs boşluğundaki sıvının veya havanın hızlı boşaltılması
Akciğer Ödemi Tedavisi
Akciğer ödemi hızlı ve etkin, hastane şartlarında ve bazen yoğun bakım şartlarında bir tedavi gerektirir.
Hayati risk taşıyan tablonun giderilmesi için hastanın istirahatı, kalbin iş yükünün azaltılması, oksijenlenmenin sağlanması, kalp ritm bozukluğu varsa giderilmesi, kalp kasılma gücünün arttırılması, vücuttan fazla sıvının atılmasını, tuz kısıtlaması gerekir.
Hastanın ayaklarını aşağı sarkıtarak oturması hastanın rahatlamasına yardımcı olur.
Her türdeki akciğer ödemi tedavisinde uygulanan ilk tedavi oksijen verilmesidir. Genellikle oksijen bir nazal kanül veya maske ile verilir. Bazen solunumu destekleyen cihazların kullanılması da gerekli olabilir.
İdrar söktürücü ilaçlar idrar çıkışınızı arttırarak kalbe bağlı akciğer ödemi vakalarında vücuttaki aşırı sıvının dışarı atılmasını sağlar.
Narkotik bir ilaç olan morfin akciğer ve kalbin iş yükünü hafifletir, nefes darlığını ve eşlik eden sıkıntıyı azaltmak için kullanılabilir.
Kalbin iş yükünü azaltan ilaçlar vücutta uç damarları genişleterek ve kalp üzerindeki basınç yükünü azaltır.
Kan basıncını ayarlayan ilaçlar yüksek kan basıncına bağlı gelişen akciğer ödeminde kan basıncını kontrol altına almak için kullanılır. Diğer taraftan eğer kan basıncı çok düşük ise, yükseltmeye yönelik ilaçların verilmesi de gerekebilir.
Eğer yüksek irtifada solunum sıkıntısı gelişmişse, halsizlik, baş ağrısı mevcutsa oksijen, bol sıvı alımı, istirahat gerekir. Eğer şikyet ve belirtiler ciddi ise yüksek irtifadan iniş için yardım gerekebilir.
Akciğer Ödeminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yüksek tansiyon,kalp yetmezliği, ritm bozukluğu olan hastalar: Lütfen doktorlarınızın önerilerine uyunuz, sürekli kullandığınız ilaçları doktorunuza danışmadan kesmeyiniz.
Tuz kullanımını azaltınız. Yüksek irtifaya çıkacak veya seyahat edecekseniz kendinizi iklim ve coğrafya şartlarına hazırlayınız, hızlı irtifa değişikliklerinden kaçının ve bol su tüketin.
Yüksek irtifa tırmanışlarında 2500 metreden sonra günde 300-600 metreden daha fazla tırmanmayınız. Şikayetleriz başladığında vakit kaybetmeden doktorunuza başvurunuz.
HAZIRLAYAN; Doç. Dr. Haluk ÇALIŞIR
