Mide Bulantısı ve Kusma

Bulantı ve Kusma Nedir? Kusma, mide içerisindekilerin ağız yoluyla dışarı atıldığı kontrol edilemeyen bir reflekstir. Aynı zamanda "çıkarma" veya "istifra etme" olarak da adlandırılmaktadır. Bulantı ise kusma işlemini gerçekleştirmeyip, sadece kusma hissini tanımlayan bir terimdir.

Hem kusma hem de bulantı yaygın belirtilerdir ve birçok farklı nedenden ötürü oluşabilmektedirler. Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görünürler ancak genellikle gebe kadınlarda ve kanser tedavisi gören kişiler arasında daha yaygın olarak görünürler.
Kusma ve Bulantının Nedenleri Nelerdir?
Kusma ve bulantı hem beraber hem de ayrı ayrı olarak görünebilir. Buna neden olan bir dizi fiziksel ve psikolojik durumlar bulunmaktadır.

Bulantı
Bulantının en yaygın nedenleri şiddetli ağrı (genellikle bir yaralanma veya hastalık sonucu) ve gebeliğin ilk üç aylık dönemidir. Ayrıca bu nedenlere nispeten bir dizi diğer yaygın nedenleri ise aşağıdaki gibidir;

• Yol tutması
• Duygusal stres
• Hazımsızlık
• Gıda zehirlenmesi
• Virüsler
• Kimyasal toksinlere maruz kalma

Eğer safra taşı rahatsızlığınız varsa mide bulantısı hissediyor olmanız olası bir beklentidir. Ayrıca bazı özel kokuların bulantı hissini tetiklediğini fark etmiş olabilirsiniz. Bu gebeliğin ilk üç aylık döneminde çok sık rastlanan bir belirtidir ve gebe olmayan insanlarda bile kimi durumlarda görünebilinmektedir. Gebeliğe bağlı olan bulantı genellikle ikinci veya üçüncü üç aylık dönemde kendiliğinden geçmektedir.

Çocuklarda Kusma
Çocuklarda kusmanın en yaygın nedenleri ise viral enfeksiyonlar ve gıda zehirlenmeleridir. Ancak kusma aşağıdaki şu sebeplerden ötürü de görünebilmektedir;

• Şiddetli yol tutması
• Öksürme
• Yüksek ateş
• Aşırı yemek yeme

Çok küçük yaştaki bebeklerde bağırsaklarda oluşan bir engel de kalıcı kusmalara neden olabilir. Anormal kas kalınlaşması, fıtık, safra kesesi taşı veya tümör nedeniyle bağırsaklarda bir engel oluşmuş olabilir. Bu durum çok nadirdir ancak eğer bebeğinizde açıklanamayan kusmalar var ise araştırılması gerekmektedir.

Yetişkinlerde Kusma
Birçok yetişkin nadiren kusar. Kusma durumlarında genellikle bir bakteriyel veya viral enfeksiyon ya da bir çeşit gıda zehirlenmesi tetikleyici durumundadır. Kimi durumlarda kusma eğer baş ağrısı ve yüksek ateş ile birlikte görünüyorsa diğer hastalıkların sonucunda oluşuyor olabilir.

Kronik Mide Rahatsızlıkları

Kronik (uzun süreli) mide rahatsızlıkları genellikle kabızlık, ishal ve karın ağrısı gibi diğer belirtilerle birlikte mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir. Bu çeşit kronik durumlar glüten hassasiyeti (çölyak hastalığı) ve süt ürünleri proteini ve laktoz hassasiyeti gibi gıda hassasiyetlerini içermektedir.

Hassas bağırsak sendromu (HBS), şişkinlik, bulantı, kusma, mide ekşimesi, yorgunluk ve kramplara neden olan yaygın bir mide rahatsızlığıdır. Bağırsakların bazı kısımları aşırı aktif hale geldiği zaman oluşur. Doktorlar genellikle HBS hastalığını belirtileri tespit ederek ve diğer mide ve bağırsak hastalıklarını eleyerek teşhis ederler.

Crohn hastalığı ise sindirim sistemi içerisinde herhangi bir yerde oluşabilen ve genellikle bağırsakları etkileyen bir çeşit iltihaplı bağırsak hastalığıdır. Crohn hastalığı, bedenin kendi sağlıklı bağırsak dokusuna saldırdığı bir otoimmün rahatsızlığıdır, rahatsızlık iltihaplanma, bulantı, kusma ve ağrıya neden olur. Doktorlar genellikle Crohn hastalığını bağırsakları kontrol etmek için küçük bir kameranın kullanıldığı bir prosedür olan kolonoskopi kullanarak teşhis ederler. Kimi durumlarda doktorlar rahatsızlığınıza teşhis koyabilmek için dışkı örneğinize de ihtiyaç duyabilmektedirler.

Yaşam Tarzı Seçimleri

Bazı yaşam tarzı seçimleri kusma ve bulantı hissetme şansınızı arttırabilmektedir. Yüksek miktarlarda alkol tüketmek bağırsak duvarının zarar görmesi veya mide asidi ile reaksiyona girmesi ile sonuçlanabilir. Her iki durumda kusma ve bulantı hissetmenize neden olmaktadır. Bazı durumlarda aşırı alkol tüketimi sindirim sisteminde kanamalara neden olabilmektedir.

Yeme Bozuklukları
Yeme bozukluğu bir kişinin yeme alışkanlıklarını ve davranışlarını normal olmayan bir beden ölçüsü için ayarlamasına dayalı bir rahatsızlıktır. Bu durum kusma ve bulantıya neden olabilir. Blumia insanın tükettiği yiyecekleri kasıtlı olarak midesinden çıkarması için kusmaya çalışmasına neden olan bir yeme bozukluğudur. Anoresiya nervozaya sahip kişiler ayrıca açlık ve aşırı mide asidi nedeniyle mide bulantısı hissedebilirler.

Ciddi Durumlar

Her ne kadar nadir de olsa kimi zaman kusma aşağıdaki gibi bazı ciddi durumların belirtisi olarak ortaya çıkabilmektedir;

• Menenjit
• Apandisit
• Sarsıntı
• Beyin tümörü
• Migren baş ağrıları

Kalıcı olarak kusma yaşıyorsanız mutlaka doktorunuza görünerek muayene olmanız gerekmektedir.

Acil Bakım

Eğer bir haftadan daha uzun bir süredir kusma ve bulantı yaşıyorsanız tıbbi yardım almanız gerekmektedir. Birçok vakada kusma rahatsızlığı ilk kusmanın üzerinden 6 ila 24 saat içerisinde geçmektedir.

6 Yaş Altındakiler
Aşağıdaki durumlardan herhangi birini yaşayan 6 yaşından küçük bireyler için acil olarak tıbbi yardım alınması gerekmektedir;

• Hem kusma hem bulantı şikyeti
• Şiddetli çıkarma
• Dehidrasyon, kırışık cilt, sinirlilik, zayıf nabız veya kapanan bilinç gibi belirtiler gösterme
• İki veya üç saatten uzun bir süredir kusma
• 37,7'den daha yüksek bir ateş
• 6 saatten uzun bir süredir çiş yapmamak

6 Yaş Üzerindekiler
Aşağıdaki durumlardan herhangi birini yaşayan 6 yaşından büyük bireyler için acil olarak tıbbi yardım alınması gerekmektedir;

• Kusma şikyeti 24 saatten uzun bir süredir devam ediyorsa
• Dehidrasyon belirtileri varsa
• Çocuk 6 saatten uzun bir süredir çiş yapmadıysa
• Çocuğunun kafası karışık veya çocuk uyuşuk görünüyorsa
• Çocuğun ateşi 38,8'den fazla ise

Yetişkinler
Aşağıdaki belirtilerden herhangi birini yaşayan yetişkin bireyler için acil olarak tıbbi yardım alınması gerekmektedir;

• Şiddetli baş ağrısı
• Boyun tutulması
• Letarji
• Kafa karışıklığı
• Kusmukta kan
• Hızlı nabız
• Hızlı solunum
• 38,8'den yüksek ateş
• Tepki vermede gecikme
• Şiddetli veya sürekli karın ağrısı

Bulantı ve Kusma Tedavisi

Evde uygulanabilecek yöntemler ve ilaçlar dhil olmak üzere bulantı ve kusmayı sakinleştirecek bir dizi yöntem kullanabilirsiniz.

Bulantı için Kendini Tedavi Etme
Bulantıyı evde kendiniz tedavi etmek için şunları gerçekleştirebilirsiniz;

• Ekmek ve krakerler gibi hafif ve basit gıdalar tüketin.
• Ağır tadı olan, çok şekerli, yağlı veya kızarmış yiyeceklerden uzak durun.
• Soğuk sıvılar tüketin.
• Yemek yedikten sonra aktivitelerden kaçının.
• Bir fincan zencefil çayı için.
• Az ama sık sık yemek yiyin.

Kusma için Kendini Tedavi Etme

• Vücudunuzun susuz kalmaması için yüksek miktarlarda sıvı tüketin.
• Kusma geçene kadar her türlü katı gıda tüketiminden kaçının.
• Dinlenin.
• Steroid içermeyen anti-enflamatuar ilaçlar, kortikosteroidler ve kan sulandırıcılar (doktorunuza danışarak bu listeyi belirleyebilirsiniz) gibi midenizi rahatsız edebilecek ilaçlardan uzak durun.
• Kaybolan elektrolitleri geri alabilmek için oral yeniden sulandırıcı bir solüsyon kullanın.

Tıbbi Bakım
Doktorunuz size ilaç yazmadan önce kusma ve bulantınızın ne zaman başladığı ve ne zaman daha kötüleştiği hakkında sorular soracaktır. Ayrıca yeme alışkanlıklarınız veya kusma ve bulantınıza iyi gelen veya kötüleştiren herhangi bir şey olup, olmadığını da soracaktır.

Gebelikte süresince de kullanabileceğiniz bir dizi reçeteli ilaç kusma ve bulantıyı kontrol altına alabilir. Bu ilaçlar şunları içermektedir; promethazine (Phenergan), difenhidramin (Benadryl) ve trimetobenzamid (Tigan).

Kalıcı Kusmanın Potansiyel Komplikasyonları
Birçok bulantı ve kusma kronik bir sebepten ötürü gerçekleşmiyorsa kendiliğinden geçmektedir. Ancak kalıcı kusma dehidrasyona ve yetersiz beslenmeye neden olabilir. Ayrıca tırnaklarınızın zayıf ve kırılgan olduğunu fark edebilirsiniz ve sürekli olarak kusmak diş minenizin erimesine neden olabilmektedir.

Kusma ve Bulantı Nasıl Önlenebilir?
Gün içerisinde küçük porsiyonlu öğünler tüketerek, yavaş yiyerek ve yedikten sonra dinlenerek bulantıyı önleyebilirsiniz. Bazı insanlar belirli yiyecek gruplarından ve baharatlı gıdalardan kaçınarak bulantıyı önleyebilmektedirler.

Eğer mide bulantısı hissetmeye başlarsanız kalkmadan önce sade krakerlerden tüketin ve gece yatmadan önce peynir veya yağsız et gibi yüksek proteinli gıdalar tüketmeye çalışın.

Eğer kusuyorsanız soda veya meyve suyu gibi şekerli içeceklerden az miktarlarda tüketmeye çalışın. Zencefilli gazoz içmek veya zencefil yemek midenizin yatışmasına yardımcı olabilir. Portakal suyu gibi asitli meyve suları tüketmekten kaçının. Bu gibi içecekler midenizin daha da kötü olmasına neden olacaktır.

Meklizin (Bonine) ve dimenhidrinat (Dramamine) gibi reçetesiz satılan ilaçlar yol tutmasının etkilerini azaltabilir. Araba içerisindeyken tükettiğiniz atıştırmalıkları sınırlandırın ve eğer yol tutmasına karşı bir yatkınlığınız var ise doğrudan ön pencereden dışarı doğru düz bir biçimde bakınız.