ABONE OLTurizm
Bir çok uygarlığın izlerini bÜnyesinde barındıran Ağrı, Tarihi ve kültürel değerlerin yanısıra bozulmamış doğal kokusu, yüksek dağları, yaylaları ile Ülkemiz turizmi içerisinde kendine iyi bir yer edinmiştir. DÜnyanın ikinci bÜyÜk dağı Ağrı Dağı, Nuh un Gemisi, Selçuklu ve Osmanlı mimarisinin doğudaki abidesi, ishakpaşa sarayı, DÜnyanın Alaska dan sonra en bÜyÜk meteor çukuru, ile yÜksek turizm potansiyeline sahip ilimizde 950 turistik belgeli olmak Üzere 3000 yatak kapasitesi ile dÜnya turizmine ev sahipliği yapabilecek yapıya sahiptir.
Nuh un gemisinin bulunduğu iddia edilen Ağrı Dağı 5165 metre zirvesi ile TÜrkiye de en bÜyÜk dağ konumundadır. Üstündeki eksik olmayan karı ile yabancı turistlerin ilgi odağı olmaya devam etmektedir. Ağrı Dağında Dağcılık ve yürüyüş sporları için ideal bir yerdir. 2000 yılında kısmen de olsa turizme açılan Ağrı Dağına yÜzlerce yerli ve yabancı turist tırmanış gerçekleşmiştir. 2002 yılında yöremiz herkese kapısını açmış bir Ağrı Dağının hayaliyle yaşamaktadır. çÜnkÜ yabancı Ülkelerden gelen taleplerin fazlalığı Ülkemiz ve yöremiz turizmi açısından bÜyÜk önem arz etmektedir.
Her Yıl altı ayı karlar altında bulunan Ağrı iline 30km uzaklıktaki Eleşkirt e bağlı bulunan GÜneykaya kayak tesisleri, Ağrı Vali liği tarafından yaptırılarak hizmete açılmıştır. Kayak turizmi için ideal bir yer olarak seçilen yer Doğuda Palandöken ile Sarıkamış kayak pistlerine alternatif olarak yapılmıştır.
Yılın yarısından fazla karlar altında bu piste yerli ve yabancı turistleri çekmek için iyi bir tanıtıma ihtiyaç vardır.
GÜneykaya kayak tesisleri Ağrı ya 36, Eleşkirt ilçesine 6km uzaklıkta olup, E-23 karayolunun 500 m yakınındadır. Kayak için en uygun kar yapısına sahiptir. Bu kayak pistine çığ ve sis olayı bulunmamaktadır. Kasım ayının ortalarından mart sonuna kadar kayak yapılabilmektedir. Slalom ve mukavemet için ayrı pistleri bulunmaktadır. Bu kayak pistine genelde kar kalınlığı 1.50 metre bazen 2-2.50 metreye kadar çıkabiliyor. Ayrıca kayakçılar ve turistler için zirvede restoranı bulunmaktadır. çevre dÜzenlenmesi bulunmaktadır.
1-Otel 24 oda ve 44 yatak 4 Ü suit: odalarda Tv MÜzik yayını duş kabin 300 kişilik restoran Ayrıca otelin alt kısmında soyunma odaları, kondisyon salonu ve sauna mevcuttur.
2-GÜnübirlikçiler için tesis bulunmaktadır.
3-Telesiyesi son teknolojilerle donatılmış olan uzay tipidir. 50 Adet koltuğun 10 tanesi kapalıdır.
Ağrı ya bağlı Diyadin ilçesinin 5km gÜneyinde yer alan ve Murat Nehrinin kenarında bulunan, Yılanlı, Davut ve köprü adıyla bilinen kaplıcalar bulunmaktadır. Yaz kış her zaman kaplıcaların romatizma ve deri hastalıklarına iyi geldiği söylenmektedir. Burayı bir çok yerli ve yabancı turist ziyaret etmektedir.
Termal turizmi açısından bÜyÜk önem taşıyan bu yerin etrafına çevre dÜzenlemelerinin yapılması gerekmektedir. Basitte olsa konaklama Üniteleri mevcuttur. Ağrı Valiliğinin 2000 yılında faaliyete geçirdiği 3 yıldızlı termal otel buraya canlılık kazandırmıştır.
Diyadin Kaplıcaları
Diyadin ilçe merkezinin 5km. gÜneyinde bulunmaktadır. Diyadin Kaplıcaları, Yılanlı, Davud, KöprÜ Kaplıcaları olmak Üzere 3 bölÜme ayrılır. Akkoyunlu Beyi Uzun Hasan ın oğlu Ziyaeddin Bey, binlerce seneden beri kullanıla gelen bu kaplıcaların civarında ilk tesisleri kurmuştur. Davut ve KörÜ çermikleri, sularının özellikleri bakımından birbirlerine benzemektedir. KöprÜ çermiğinin tortuları Murat Nehri Üzerinde tabii bir köprÜ meydana getirdiği için bu isi verilmiştir. Demir, kÜkÜrt, sÜlfat, kalsiyum ve bikarbonat bakımından zengin olan bu kaplıcalar romatizma, cilt hastalıkları ile nefrite iyi gelir. Suyun sıcaklığı 60-70 derecedir.
Kaplıca kuruluşları, havuz, özel banyoları olan bir hamam ve bir de hidroloji bölÜmÜnden oluşmaktadır. Toplam 150 yataklı turistik otellerin yanı sıra, kamp çadırları da kullanılır. çevresinde Murat Nehri ve Kudret köprÜsÜ ile gÜzel bir manzara oluşturan Diyadin Kaplıcaları, yaz aylarının en çok rağbet gören yerleridir.
Balık Göl
Doğubeyazıt ın Sinek yaylasında bulunur. 2241m.lik rakımı ile yurdumuzun en yÜksekte oluşmuş gölÜdÜr. YÜzölçÜmÜ 34 km. karedir. Alabalık ve Sazan balığı boldur. Taşlıçay a 27 km dir. Sandalla gezilebilir alabalığı ile ÜnlÜ bir lav seti gölÜdÜr. GölÜn ağaçlıklı çevresi, yörenin dinlenme yeridir. Suyu Tatlıdır. GölÜn Ortasında Üzerinde tarihsel kalıntılar bulunan 4 dekar genişliğinde kÜçÜk bir ada vardır.
Meteor çukuru
Doğubeyazıt ın 35 km doğusunda, iran sınırına 2km uzaklıkta, Gurbulak sınır kapısı ile Sarı çavuş (GÜlveren) köyÜ arasındadır. Alaska dakinden sonra dÜnyanın en geniş göktaşı çukurudur. Meteor çukuru, 1913 te dÜşen bir göktaşı sonucunda oluşmuştur. Genişliği 35m, derinliği 60m dir. Toprağa gömÜlÜ göktaşının Üzeri bir toprak tabakasıyla örtÜlÜdÜr.
Buz Mağarası
KÜçÜk Ağrı Dağının gÜney eteğinde, Hallaç köyÜne 3 km uzaklıkta bulunmaktadır. Doğal bir anıt durumundaki mağara; 8m derinliğinde 100m uzunluğunda ve 50m genişliğinde elips biçimli bir yapıdadır.
Mağara içinde bazalt lavlar, kayalar ve bir kaktÜs bÜyÜklÜğÜnden insan bÜyÜklÜğÜne varan bir çok buzdan dikitler yer almaktadır. Bu Buz dikitler ışıkta renk renk yanar döner bir görÜnÜm almaktadır. Mağara Kış aylarında sıcak, yaz aylarında ise; bir buzdolabı kadar soğuktur. Mağara ağzından sÜrekli sıcak ve soğuk hava akımları eser.
Dambat Kaplıcası
Ağrı ya 5km uzaklıktaki yolluyazı (Dambat) köyünde, Murat ırmağı kıyısında bulunmaktadır. Deri ve romatizma hastalıklarına iyi gelmektedir.
Nuh un Gemisinin izi
Türkiye iran transit yoluna 3,5km uzaklıkta bulunan ve Ağrı Dağının gÜneyinde Telçeker ile Meşar köyleri arasında doğal bir anıttır. Bu anıt gemiye benzer siluet şeklindedir. KültÜr ve Turizm Bakanlığı, gemi kütlesinin korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı özeliğiyle 3657 sayılı kararı ile 1987 de burayı doğal sit alanı ve açık hava mÜzesi olarak koruma altına almıştır. Geminin kalıntısını kuşbakışı olarak görÜlecek bir yere turistik niteliklere sahip bir kafeterya yapılmıştır.
Doğubeyazıt Kalesi
Doğubeyazıt ın 5km doğusunda, Eski Beyazıt ın kuzeydoğusundaki Belle-burç denilen yerde bulunmaktadır. BugÜn için harap bir vaziyet arz etmektedir. Yapanı ve yaptıranı bilinmeyen kalede, Urartu mezarları ve antik çağlara ait kalıntılar bulunmaktadır. Kale plan olarak Üç bölÜmden meydana gelmiştir. Orta bölÜmde tapınak ve mağaralar mevcuttur. Kalenin etrafını çeviren surlar tamemen kaybolmuştur. Kalenin Urartular tarafından yapıldığı sanılmaktadır.
Beyazıt Eski Cami
Doğubeyazıt ın doğusunda, Kalenin gÜney eteğinde bulunmaktadır. Cami, muhtemelen Yavuz Sultan Selim tarafından yaptırılmıştır. Caminin taç kapısı Üzerindeki onarım kitabesinden H.1096 (M.1687) onarım görmüştür. Kare planlı, tek kubbeli cami plan tipindedir. Harim mekanı 11.50m çapında bir kubbe ile örtÜlÜdÜr. Beş gözlÜ son cemaat yeri yıkılmıştır. Üzerinde Herhangi bir sÜslemesi bulunmayan cami, değişik renklerdeki taşların karışıkbir biçimde kullanılmasıyla yapılmıştır.
Diyadin Kalesi
Diyadin ilçe merkezinin güneyinde, Murat Irmağının kıyısındaki kayalıklar Üzerinde kurulmuştur. Yapanı ve yaptıranı belli değildir. Evliya çelebi, Uzun Hasan oğlu ZiyaÜddin tarafından yaptırıldığı belirtilmektedir. Kale, yapılış tarzı ve kullanılan malzeme bakımından Urartu kalelerine benzemektedir. Birçok dönemde tamir ettirilen kale, bugÜn harap bir vaziyettedir.
Avnik kalesi
Koçbaşı kalesi olarakta bilinen yapı Diyadin ilçe merkezine 29 km mesafede, Yankaya (Ali Hido) mezrasında, Aladağ ın yÜksek bir yerindedir. Taşlarının sökülüp, ev yapamında kullanılmasından dolayı, bugÜn ancak temeller günümüze gelebilmiştir.
Avnik Kalesi
Avnik Kalesine yakın bir yerde bulunan kÜçÜk çapta bir kaledir. GÜnümüze ancak kalıntıları kalabilmiştir
Meya (Günboldu) Mağaraları
Diyadin ilçe merkezine 12km uzaklıktaki Günbuldu köyÜndedir. Antik bir kent görÜnümündeki yerleşim yerinde mağaralar ve tarihi kalıntılar köyÜn 400m uzağında bulunmaktadır. Kayalara oyularak yapılmış, barınma yerleri, tapınak, ibadethane, oda ve mağaralar oldukça tahrip edilmiş kentten, günümüze mihrap, haçlı taşlar ve mezarlar kalmıştır. Buradan çıkarılan iki koç heykeli, şu anda il merkezinde bulunmaktadır.
ishak Paşa Sarayı
Doğubeyazıt ın 8km gÜneydoğusunda, Eski Doğubeyazıt ın kayalıkları Üzerindedir. Sarayın harem girişin Üzerinde bulunan kitabesinde;
Bin yüz ile doksan dokuz oldu buna tarih,
ishaka meram Üzere kem kıl dÜ cihanı
Yazılıdır. Buradan yapının H.1199 (M.1784) tarihinde yaptırıldığı anlaşılmaktadır.
Kitabede adı geçen ishak ise, II. ishak Paşa dır. Yapı yaklaşık yÜz yıllık bir dönem içerisinde tamamlanmıştır. Dolaysıyla 1634-1680 yılları arasında Beyazıt Sancakbeyliğini yapan çolak Abdi Paşa döneminde yapının imarına başlanılmış ve 1784 yılında II. ishak paşa döneminde yapı tamamlanmıştır.
iki avlu ve bu avlularda yapılmış bölÜmlerden oluşan sarayda, binalar U şeklinde dÜzenlenmiştir. Birinci avluya girişi sağlayan taç kapı, dışa doğru çıkıntılıdır. Her iki yönden yuvarlak altışar sÜtunla takviye edilmiştir. YÜzey yuvarlak kemerli, mukarnas kavsaralı bir niş içine alınmıştır. Asıl giriş kapısı basık kemerli olarak dÜzenlenmiştir.
Taç kapı; kabartma bitki motifleri, stilize ağaçlar, mukarnası andıran bezemeler ve kemerlerle sÜslenmiştir. Birinci avluda; nöbetçi odası, çeşme, muhafız koğuşları, zindan ile at koşum ve araba yerleri bulunur.
Orta avlu, dört tarafı çeşitli binalar ile çevrilmiş olup, dikdörtgen planlıdır. Bu kısımda, hizmetli odaları, selamlık, cami ve tÜrbe yer alır. Dikdörtgen planlı caminin, harem kısmı kare planlı olup Üzeri yÜksek kasnaklı tromplu bir kubbe ile örtÜlÜdÜr. önÜnde Üzeri teras şeklinde dÜzenlenmiş kapalı bir son cemaat yeri bulunur. Cami iç mekanında, ampir Üslubu hatırlatan sÜslemelere sahiptir. Caminin gÜneyinde yer alan çolak Abdi Paşa TÜrbesi, Selçuklu tarzına uygun olarak, iki kat halinde yapılmıştır. Orta avludan bir kapıyla, dikdörtgen planlı harem dairelerine geçilir. Bu bölÜmde ayrıca hamam, kiler, aşhane ve tuvalet gibi kısımlar bulunmaktadır. Sonuç olarak, ishak Paşa Sarayı farklı Üslup ve bezeme şekilleriyle inşa edilmiş olup, ortaçağ şatolarını anımsatan gösterişli bir eser olarak karşımıza çıkmaktadır.
Anzavurtepe
Patnos ilçe merkezinin 2km kuzeybatısında yer almaktadır. Patnos kalesi olarak da bilinir. Urartulardan kalma antik bir kenttir. Saray, tapınak ve bina kalıntılarının olduğu tespit edilmiştir. Kale Kral Menua ve I.Argişti, tapınak ise ispuını zamanında yapılmıştır. Oldukça harap olan kentten gÜnÜmÜze ancak tapınak, kale ve bazı binaların kalıntıları ulaşmıştır.
Giriktepe
Patnos un 1km gÜneydoğusundadır. Değirmentepe olarak ta bilinir. Urartulara ait bu antik kent, Kral Menua ve oğlu I.Argişti dönemlerinde kurulmuştur. 1960-1963 yılları arasında yapılan kazılar neticesinde, yanmış bir iç avlu, taht odası, salonlar, kiler ve mutfak ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca Buradan çok sayıda yÜzÜk, kÜpe, bilezik, kemer, mÜhÜr, altın ve tunçtan yapılmış sÜs eşyaları elde edilmiştir.
Tokluca Kalesi
Diyadin ilçe merkezine 19 km uzaklıktaki Tokluca köyÜnde bulunmaktadır. Yapıda yer altına inen merdivenler mevcuttur. Ancak bu merdivenli yolun nereye ulaştığı bilinmemektedir.
Üçkilise
Taşlıçay ın 18 km doğusunda yer alan bugÜnkÜ Taşteker köyÜdÜr. Birçok kaynakta adına rastladığımız Üçkilisenin kutsallığı M.ö. ye dayanır. Arsaklı TÜrkleri burada Bagavan adında bir GÜneş Tapınağı yapmışlardır. Sonradan Ermeniler tarafından bir manastır inşa edilmiştir. Ancak bahsedilen ve diğer tarihi değerler yok edilmiştir. Ermenilerin yaptırdığı manastır, 1950 yılında sökÜlmÜş, taşları Ağrı Merkez Camii nin yapımında kullanılmıştır. Nuh Peygamber in mezarının burada olduğuna ilişkin bir inanışta vardır.
Kızıl Ziyaret Kalesi
Balıklı Göl yakınlarındaki ayın adı taşıyan köyde bulunmaktadır. Hangi dönemde yaptırıldığı bilinmeyen yapının yapanı ve yaptıranı bilinmemektedir. 1918 yılında yöre terk edilip barınak ve kale surları tahrip edildiğinden dolayı, kale harap bir görÜnÜm arz etmektedir.
KÜpkıran(Harabegöl) Kalesi
Merkez ilçenin 20 km uzağında yer alan Yukarı KÜpkıran ile GÜneysu köyÜ arasında bulunmaktadır. Kale Harabegöl Kalesi olarak ta bilinir. Kalenin kimin tarafından, hangi tarihte yaptırıldığı bilinmemektedir.
Pazı Kalesi
KÜpkıran köyÜ ile Kalender köyÜ arasındaki kaledir. Pazı Kalesi, EyÜp Paşa Kalesi adı ile de anılmaktadar. Ağrı Ovası na hakim bir tepe Üzerinde kurulan kale, kÜçÜk boyutlu olup basit bir yapıya sahiptir. Kale oldukça tahrip olmuş, tanınmayacak bir hale gelmiştir.
Toprakkale
Eleşkirt e 14 km mesafedeki antik kenttir. Toprakkale nin yapım tarihi bilinmemekle birlikte, Urartular döneminde yapıldığı sanılmaktadır. Urartuların burada bir kale yaptırdıkları ve kÜçÜk Arsaklılar ın burayı yeniden imar ettikleri bilinmektedir. Tapınak ve yerleşim yerleri tamamen harap bir hale getirilmiş, kale burçları ve bazı duvar kalıntıları gÜnÜmÜze gelebilmiştir.
Toprakkale Camii
Cami ile aynı adı taşıyan köyde, bulunmaktadır. Cami Üzerinde yer alan kitabeden, 1684 yılında Mirza bin Abdi Paşa tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Cami, kare planlı tek kubbeli bir plan arz etmektedir. 12,50-12,50m ölçÜlerindeki cami, 8.20m çapındaki tromp geçişli bir kubbe ile örtülmüştür. 14 ahşap direk Üzerine oturtulan son cemaat yerinin bir kısmı sonradan yaılmıştır. Beden duvarlarında 6. kubbe kasnağında ise birer atlamalı olarak 4 adet pencereye yer verilmiştir. Beden duvarlarının köşeleri, taç kapı ve pencere etrafları kesme taştan, diğer kısımları ise moloz taşlarla yapılmıştır.
Hamur Kümbeti
Hamur ilçe merkezinde yer almaktadır. Giriş kapısı Üzerindeki kitabeden, sadece 1802 yılında yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Plan bakımından Kırşehir deki Aşık Paşa TÜrbesine benzemekte olup, Selçuklu ve Osmanlı kÜmbetlerinden farklı bir planlama gösterir. Yapı dikdörtgen planlı olup, içten aynalı tonoz, dıştan balık sırtı şeklindedir.
Güney taraftaki orijinal olmayan tahta kapıdan giriş sağlanır. Doğu cephesinde 3, batıda ise 2 penceresi bulunmaktadır. Yapı, kesme taş malzeme ile yapılmış olup, cepheleri kuşatan dört sıra bazalt ile renkli bir görÜnÜm kazanmıştır. Kümbet içerisinde ishak Paşa nın torunlarından ibrahim Paşa nın ve ailesinin mezarları bulunmaktadır. Mezar Taşları , bitkisel motifler, sekiz kollu yıldız ve Arapça yazılar ile sÜslenmesine karşın, bunlar tahrip edilmiştir.
Karagöz Kilisesi
Tutak ın 26km batısındaki Dayapınarı (Noktulu) köyü yakınlarında bulunmaktadır. Kilise kayalara oyularak yer altına yapılmıştır. Kiliseye, merdivenlerle inilmektedir. Benzer bir kiliseye Hamur un Beklemez köyÜnde de rastlanmaktadır.
Havaran Kalesi
Hamur ilçe merkezinden geçen derenin 100m yukarısında sarp bir kayalık Üzerinde kurulmuştur. Kale Selçuklu Devletinin son zamanlarından kalmadır. Osmanlı-Rus savaşlarında ve daha sonraları kale tahrip edilmiştir.
şoşik Kalesi
Hamur un Karlıca (şoşik) köyÜnde yapılmış kaledir. ilçe merkezine 34 km uzaklıktadır. Kalenin yapım tarihi bilinmemesine karşın Akkoyunlular dan kaldığı sanılmaktadır.
BugÜnkÜ haliyle kalede;iki oda ve hamam ayakta kalabilmiş diğer kısımlar tahrip edilmiştir. Kaleye ulaşan blok taşlardan yapılmış merdivenler bulunmaktadır. Kalenin alt tarafında, ayrı olarak yapılmış bir ibadethane vardır.
Karlıca Kızkalesi
Karlıca köyÜnde, şoşik kalesinin 2km doğusunda bulunmaktadır. şoşik kalesi beyinin, burayı kızı için yaptırdığı söylenmektedir.
Kan Kalesi
Tutak ın 15 km batısında yer alan Dönertaş (kalekul) köyü yakınlarındadır. Kalenin yapım tarihi bilinmemektedir. Kale harap bir vaziyette olup, temel seviyesinde gÜnÜmÜze ulaşabilmiştir. Kalenin başka bir adı da Kale-i Hum dur.
Zencir kalesi
Tutak yakınlarındaki Katavin Dağında bulunmaktadır. Yapım tarihi bilinmemektedir. BugÜn yıkık durumda olan kale hakkındaki bir çok efsane ve söylenti vardır.
